We współczesnym świecie, zagrożonym nieodwracalną degradacją środowiska i utratą dużej części dziedzictwa kulturowego, ekoturystyka staje się optymalnym sposobem aktywnego spędzania wolnego czasu. Czym tak naprawdę jest ekoturystyka i jakie korzyści daje nam "zielone" podróżowanie?

Ekoturystyka jako element strategii zrównoważonego rozwoju

Idea ekoturystyki wpisuje się w założenia ekonomicznej doktryny zrównoważonego rozwoju, która – mówiąc w fotograficznym skrócie – ukierunkowana jest na zaspokajanie potrzeb społeczeństwa w takim stopniu, by pozostawić zasoby niezbędne także do zaspokajania potrzeb kolejnych pokoleń. W przypadku turystyki do najważniejszych zasobów należy środowisko naturalne oraz funkcjonowanie lokalnych społeczności.

Postępujące zjawiska takie, jak kryzys klimatyczny i globalizacja, mogą uniemożliwić naszym potomkom doświadczanie różnorodności przyrodniczej i kulturowej. Co więcej, masowa turystyka dodatkowo przyczynia się do pogłębiania kryzysu: środki transportu generują ogromny ślad węglowy, a brak świadomości ekologicznej u turystów skutkuje zaśmiecaniem i niszczeniem naturalnych terenów. Sposobem na przerwanie tego błędnego koła jest ekoturystyka.

Definicja i główne założenia ekoturystyki

Można powiedzieć metaforycznie, że turystyka masowa jest negatywem ekoturystyki, której nadrzędnym celem jest zrównoważony rozwój zasobów i walorów środowiska oraz lokalnych kultur, a także zachowanie ich w możliwie niezmienionym stanie.

W debacie publicznej pojęcie ekoturystyki pojawiło się już w latach 60. i 70. XX wieku. Ekolog Nicolas Hetzer sformułował wówczas 4 główne założenia idei:

• minimalny wpływ na przyrodę
• maksymalny szacunek dla kultury lokalnej
• maksymalny zysk dla lokalnych mieszkańców
• maksymalna satysfakcja z wypoczynku

Idea przyjęła się świetnie na niwie hippisowskich, pacyfistycznych i proekologicznych trendów lat 70., ewoluując także w filozoficzne nurty ekologii głębokiej i ekofilozofii. Ciekawostką jest fakt, że fundamenty drugiego z wymienionych stanowisk zdefiniował polski naukowiec – profesor Henryk Skolimowski.

Współcześnie ekoturystyka cieszy się coraz większą popularnością, idąc w parze ze wzrostem świadomości społecznej na temat postępującego kryzysu klimatycznego oraz szkód powodowanych masowym transportem samolotowym i nierozważnym korzystaniem z dóbr natury. Trendy takie, jak slow life czy zero waste, a także ruch turystyczny Leave No Trace odpowiadają na potrzebę przeciwdziałania degradacji środowiska i trafnie odzwierciedlają założenia ekoturystyki.

Jak podróżować, by chronić środowisko i lokalne tradycje?

Współcześnie realizacja założeń turystyki obejmuje następujące działania:

• obcowanie z naturą przy jej maksymalnym poszanowaniu i ochrona środowiska
• ochrona tradycji i dorobku kulturowego danego miejsca
• regulacja ruchu turystycznego: wsparcie i promocja mniej znanych obszarów turystycznych, ochrona terenów przeciążonych pod tym względem
• edukacja społeczna i promocja ww. idei wśród turystów

Sednem ekoturystyki jest spędzanie czasu w – cytując klasykę polskiego kina – „pięknych okolicznościach przyrody”. Unikamy zatłoczonych, skomercjalizowanych plaż w kurortach, kilometrowych kolejek do wyciągów na Gubałówkę i zgiełku wielkich miast. W zamian szukamy mniej uczęszczanych, zacisznych miejsc, których urok tkwi w tym, co dzikie i nietknięte ręką człowieka. Najpopularniejsze atrakcje turystyczne lepiej odwiedzać poza sezonem, gdy frekwencja w nich jest niższa.

W ramach założeń ekoturystyki nie mieszczą się także nowoczesne parki rozrywki, centra handlowe czy muzea figur woskowych pełne sylwetek polityków i hollywoodzkich gwiazd. Dużo wartościowsze są wizyty w obiektach prezentujących dorobek lokalnych kultur, takich jak skanseny, festyny, targi czy restauracje oferujące miejscową kuchnię. Zamiast hoteli czy Airbnb warto przenocować w agroturystyce, pod namiotem na polu kempingowym lub na glampingu. Stawiając na miejscowe usługi masz pewność, że wydane przez Ciebie pieniądze trafią bezpośrednio do członków lokalnej społeczności, co pomoże im w opiece nad obiektami i tym samym przedłuży ich istnienie.

O ile to możliwe, na miejsce docelowe docieramy nisko- lub bezemisyjnymi środkami transportu – pociągami lub rowerami. W trakcie pobytu należy zwracać uwagę na to, by nie ingerować w środowisko bardziej, niż to konieczne: odpada zrywanie dzikich roślin, rozjeżdżanie oponami nietkniętego runa leśnego czy rozpalanie ognisk w niewyznaczonych do tego celu miejscach. Wszystkie śmieci oczywiście zabieramy ze sobą – warto podnieść także te, które wyrzucił ktoś inny!

Jesteś ekoturystą? Weź udział w naszym konkursie i podziel się swoimi patentami na podróżowanie w zgodzie z naturą!