Tegoroczny Dzień Długu Ekologicznego przypada już 29 lipca. Co termin ten mówi nam o stanie środowiska naturalnego i dlaczego życzylibyśmy sobie, by wypadał jak najpóźniej? Zapraszamy do lektury!

Dzień Długu Ekologicznego – co to znaczy?

Dniem Długu Ekologicznego (ang. Earth Overshoot Day) rokrocznie określa się dzień, w którym działalność ludzka spowodowała wyczerpanie zasobów biologicznych – wody, gleb, surowców odnawialnych, paliw kopalnych itd. możliwych do naturalnego odnowienia przed upływem danego roku. Od tego momentu zaczynamy zużywać je niejako „na kredyt”, zaciągany u siebie samych w kolejnych latach, a także u przyszłych pokoleń. Do całkowitego pokrycia długu w 2021 roku potrzebne byłyby zasoby 1,6 obecnej Ziemi.

Jeśli nic się nie zmieni, nasi potomkowie odczują wagę długu szczególnie dotkliwie, bo jego „odsetki” rosną w lawinowym tempie – niemal co roku Dzień Długu Ekologicznego wypada coraz wcześniej. W 1987 roku, gdy pojęcie po raz pierwszy pojawiło się w publicznej debacie, DDE przypadł na 23 października. Już w 2000 r. czas bez długu skrócił się aż o miesiąc; od roku 2010 niemal nieprzerwanie termin DDE oscyluje między końcem lipca a pierwszym tygodniem sierpnia. Odstępstwo od normy przyniósł rok 2020 – Dzień Długu Ekologicznego przesunął się wówczas aż do 22 sierpnia; wszyscy wiemy jednak, co spowodowało zatrzymanie światowej produkcji i transportu, które spowodowały to opóźnienie…

Jak oblicza się Dzień Długu Ekologicznego?

Pojęcie DDE zostało opracowane pod koniec lat 80. XX wieku w organizacji New Economics Foundation. Obecnie typowaniem kolejnych dat zajmuje się organizacja promocji zrównoważonego rozwoju Global Footprint Network. Obliczenia odbywają się na podstawie pomiaru dwóch czynników, badanych zarówno w odniesieniu do całego globu, jak i poszczególnych państw:

• ślad ekologiczny – ilość zasobów koniecznych do zaspokojenia potrzeb danej populacji

• pojemność biologiczna – potencjał biologiczny środowiska danego obszaru do naturalnej regeneracji

Kto zaciąga najwyższy kredyt wobec natury?

Global Footprint Network udostępnia pełny raport ze swoich badań; dzięki temu możemy prześledzić, które kraje najbardziej przyczyniły się do powiększenia długu ekologicznego. Nie zaskakuje fakt, że przodują w tym państwa najzamożniejsze i najlepiej rozwinięte. Niechlubny rekord należy w tym roku do Kataru i Luksemburga: Dzień Długu Ekologicznego 2021 w tych krajach wypada już w lutym! Na drugim biegunie lokują się państwa o niskim poziomie uprzemysłowienia i konsumpcji – Nikaragua, Ekwador czy Indonezja „zaciągają” dług dopiero w grudniu. Jak na tym tle wypada Polska? Niestety nasz DDE także wyprzedza światową średnią – w tym roku przypadł on 4 maja. Gdyby cały świat zużywał zasoby naturalne w polskim tempie, do pokrycia całego wygenerowanego zapotrzebowania niezbędne byłoby aż 2,35 Ziemi.

Skutki nadmiernego zużycia zasobów naturalnych

Brak spłaty kredytu bankowego kończy się bankructwem i upadłością konsumencką. Natura rozlicza się z wierzycielami równie bezlitośnie: niezrównoważone korzystanie z zasobów biologicznych prędzej czy później spowoduje nieodwracalną degradację środowiska i katastrofę ekologiczną. Niebezpieczeństwo to jest niepokojąco realne, bo już w tej chwili 80% państw zużywa więcej surowców, niż ich ekosystemy zdolne są wygenerować. Braki te łatane są albo niefrasobliwym pogłębianiem deficytów, albo pozyskiwaniem surowców z innych krajów. Oba rozwiązania są równie szkodliwe dla środowiska – masowy import surowców odnawialnych doprowadził m.in. do przetrzebienia Puszczy Amazońskiej na zatrważającą skalę: tylko w 2020 r. zalesiony obszar zmniejszył się o 1,1 mln ha. Skutki opisanych procesów widzimy zresztą na własne oczy. Wystarczy obejrzeć wiadomości: wszyscy śledziliśmy wstrząsające relacje z płonącego australijskiego buszu, rekordowych upałów w Kanadzie czy lipcowej powodzi w zachodnich Niemczech, która pochłonęła życia ponad 100 osób. Prognozy specjalistów do spraw klimatu i ekologii nie napawają optymizmem: wystąpienie kolejnych kataklizmów jest praktycznie pewne.

Dzień Długu Ekologicznego – komunikat dla społeczności

Celem fundacji New Economics przy prezentacji koncepcji Dnia Długu Ekonomicznego było zwrócenie uwagi na rangę problemu, rozpoczęcie globalnej dyskusji nad jego przeciwdziałaniem oraz wywarcie presji na podmioty, które mają na niego największy wpływ: władze krajowe, organy międzynarodowe, korporacje. Choć rozwiązania systemowe są koniecznością i to na nich spoczywa największa odpowiedzialność, każdy z nas może wyrazić w tej sprawie swoje zdanie, wdrażając ekologiczne rozwiązania we własnej rutynie i „głosując portfelami” na przedsiębiorstwa zarządzane w zrównoważony sposób.